بسم الله الرحمن الرحیم
سایت خامنه‌ای دات آی آر چند روزی است چند طرح برای نشان دادن ارزشمندی خانه‌داری زنان منتشر کرده است. تصاویری که با نقدها و تشویق‌های گوناگونی مواجه شد.
من به این تصاویر نقد داشتم. در ادامه نکاتی که به نظرم رسید را خواهید دید.
مشکل این تصویر چیست؟
۱- تصویر ظرف ارائه محتوا و مفهوم هست.
و مفهوم تصویر در نوشته روی آن آمده.
«خانه‌دار پر افتخار مثل فرهیخته‌ها»
مثل معمولا برای شبیه شدن و تشویق برای شبیه شدن به کار می‌رود.
می‌ڱوییم مثل او باش، یعنی شبیه او بشو.
در اینجا مادر خانه‌دار را «مثل» فرهیخته‌ها خطاب کردیم. یعنی نقص و کاستی‌ای که با این شباهت برطرف می‌شود.
خانه‌داری و کامل‌تر آن خانواده‌داری، خود ارزشمند است و نیازی نیست برای واجد ارزش شدن، به قشری شبیه شود.
۲- چگونه می‌توان فهمید منظور از فرهیختگی در اینجا دانشگاهی بودن است؟
از طریق نمادهای واضح تصویر.
کتاب دست مادر، کتاب علمی است، نه کتاب داستان کودک.
کتابی که کودک بر سر مادر گذاشته شده شبیه کلاه فارغ‌التحصیلی دانشگاه است.
۳- کسب علم برای زن و مرد فضیلت هست، اما نه برای همه. ممکن است بعضی زنان به دنبال کسب فضایل دیگری بروند، با چنین تصاویری نباید حس بی‌کفایتی برای چنین زنانی القاء شود.
۴- پیش‌نیاز تحصیل، اشتغال توأم با انجام نقش‌های خانوادگی برای زنان، نیاز به توانمندی، همراهی همسر، همراهی خانواده زوجین و فرزندان همراه و آرام دارد. در نتیجه این امکان برای همه زنان فراهم نیست.
این عدم امکان برای گروهی از زنان، نباید زمینه تحقیر و فقدان ارزش در کارهایشان شود.
5- و نکته آخر، این تصویر چه قدر واقعی است و قابل تحقق است؟
حضرت آقا سال گذشته در این رابطه گفته‌اند: «ین یک مسئله است که شما میگویید که زن، هم خانه‌دار باشد، هم مثلاً تحصیلات عالیه داشته باشد، اینها چطور با هم جمع است؛ خب این یک مسئله است؛ ببینید، این مسئله‌یابی خیلی چیز مهمّی است که ما بنشینیم مسئله‌یابی کنیم- و بعد، آن مسائل را حل کنیم.»1
۱- در تصویر دومی که منتشر شد خانم جوانی را می‌بیتیم در حال پهن کردن لباس نظامی همسرش.
در اکثر فرهنگ‌ها نظامی‌‌ها نماد حماسه‌سازی، سلحشوری و قهرمانی‌اند.
(در پشت چادر این خانم هم یک پارچه شنل مانند قرمز است، شبیه سوپرمن، قهرمان‌های غربی! امیدوارم این خطا در تصویر سهوی بوده باشد!)
۲- درعنوان تصویر آمده است: «خانه‌دار پرافتخار مثل قهرمان‌ها»
اشتباه تصویر اول به شکل نامناسب‌تری در اینجا تکرار شده است.
یعنی زن خانه‌دار به همسر قهرمانش تشبیه شده و این شبیه شدن از او یک قهرمان می‌سازد.
در گفتن «مثل» گویا اصل کسی است که می‌گوییم مثل او.
و فرعی کسی است که می‌گوییم مثل او باش...
اگر بنده طراح این تصویر بودم، خانواده‌ای را ترسیم می‌کردم با چند فرزند و پدری که دست مادر را به نشان افتخار بالا می‌برد و بچه‌ها مشغول تشویق اویند.
قهرمان بودن زن یعنی این
نه مثل کسی شدن...
3- بعدا نوشت: مشکل اصلی عنوان این طرح تناقض با روایت «المراه ریحانه لیست به قهرمانه است» است. زن ریحانه است است نه قهرمان یا مثل قهرمان.
خدا را شکر تصویر سومی که منتشر شده خوب است و ایرادات قبلی را ندارد و در تصویر مفهوم به خوبی ارائه شده است.
اما چرا نقد می‌کنیم؟
برخی معتقدند در این هجمه رسانه‌ای که بر علیه نقش‌های خانوادگی زنان وجود دارد، باید از چنین کارهایی تقدیر کرد.
من هم چنین اعتقادی دارم.
ارائه نگاه صحیح لازم است و ممدوح، اما این نگاه باید به شیوه‌ای درست منتقل شود.
ما درمتن جنگ نرم هستیم و در این جنگ همانند جنگ سخت، کوچکترین خطا به ویژه از مجموعه‌هایی بیشترین تأثیر را دارند، می‌تواند جهت‌گیری و پیروزی یک عملیات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از همین رو ما نقد می‌کنیم برای اصلاح و رفع نقایص برای حرکت سریع‌تر واستوارتر،نه برای توقف و زیر سؤال بردن.
در انتها دو نکته را عرض کنم اول این که تصور می@کنم پشت طراحی این تصاویر نگاه مردانه است، اگر نگاه زنانه بود به احتمال زیاد این ایرادات وارد نبود.
نکته دوم این که بخش ریحانه سایت رهبری می توانست با ظرفیتی که دارد انقدر قوی عمل کند که مقابل تهاجم فمینیسم بایستد اما این امر محقق نشد.
1- بیانات در دیدار جمعی از استادان و نخبگان دانشگاه‌ها، 1398/03/20
